Πύργος Κρούνας

Ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Ιερισσού είναι ο πύργος της Κρούνας που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1 χιλιομέτρου βορειοδυτικά της πόλης. Αποτελούσε μετόχι, το οποίο περιβαλλόταν από τείχος, το οποίο σήμερα έχει σχεδόν καταρρεύσει ολοσχερώς. Υπολογίζεται ότι οικοδομήθηκε τον 15ο αιώνα, η ιδιοκτησία αναφέρεται ως μετόχι της Κορούνας και υπαγόταν στην μονή Χελανδαριου μέχρι το 1542.  Το μνημείο ανήκει στην δικαιοδοσία της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και οι επισκέπτες μπορούν να το δούνε μόνο εξωτερικά.

Αρχαία Άκανθος

Η αρχαία Άκανθος απλωνόταν σε τρεις λόφους του όρους Στρατονικού σε μία έκταση 560 στρεμμάτων, περίπου 600 μέτρα νοτιοανατολικά από τον οικισμό της Ιερισσού. Η τειχισμένη πόλη πήρε το όνομά της είτε από  τα πολλά αγκάθια της περιοχής, είτε από τον ακανθοειδή σχηματισμό της οχύρωσης. Συστηματική ανασκαφή δεν έχει γίνει. Κάποιοι από τους περιηγητές του περασμένου αιώνα αναφέρουν την ύπαρξη αρχαίου μόλου στο λιμάνι της πόλης. Πράγματι, τα σημερινά  ίχνη της αρχαίας Ακάνθου αρχίζουν από την παραλία της Ιερισσού όπου σώζονται απομεινάρια του κρηπιδώματος του αρχαίου λιμανιού. Από τα ερείπια τα πιο εντυπωσιακά είναι τα τείχη της ακρόπολης, αφού διασώζονται τμήματα με ύψος έως και 8 μέτρα!
Τα ορατά λείψανα είναι κυρίως τμήματα από την οχύρωση της πόλης, από τα τείχη και  ένα εντυπωσιακό τμήμα της ακρόπολης. Επίσης, διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη και οικοδομικά απομεινάρια Ελληνιστικών χρόνων, δημόσια κτίσματα, σπίτια και η θεμελίωση ενός ναού -πιθανότατα της θεάς Αθηνάς- στην κορυφή λόφου.
Θαυμάσιος είναι ο περίπατος στους τρεις λόφους όπου εκτεινόταν η αρχαία Άκανθος. Θα τον χαρείτε ιδιαίτερα την άνοιξη που ο τόπος είναι καταπράσινος. Ανεβαίνοντας ευθεία από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου θα δείτε το βυζαντινό καλντερίμι κι επάνω του μια οικία με εσωτερική αυλή που περιβάλλεται από δωμάτια. Κτίστηκε στα τέλη του 4ου αρχές 3ου αιώνα π.Χ. και καταστράφηκε τον 2ο αι. π.Χ.  Όπως φαίνεται από τη δομή της, τη χαρακτηρίζει η απόλυτη αίσθηση του ιδιωτικού χώρου.
Συνεχίζοντας τη βόλτα ανεβαίνετε στον πρώτο λόφο όπου θα δείτε μια βυζαντινή εκκλησία, πιθανόν του 10ου αιώνα, κτισμένη με υλικά από αρχαίο κτίριο που καταστράφηκε από το σεισμό του 1932. Γύρω της έχουν βρεθεί κεραμικά της Πρώιμης εποχής του Σιδήρου. Περπατώντας προς τον δεύτερο λόφο θα παρατηρήσετε τμήματα του τείχους αριστερά σας και στη συνέχεια θα ανεβείτε στον τρίτο λόφο. Στην κορυφή του υπάρχουν τα θεμέλια εκατόμπεδου αρχαίου ναού (δηλ. μήκους 100 ποδών ή 30,48 μέτρων) κατά την ανασκαφή του οποίου βρέθηκαν ελάχιστα κινητά ευρήματα. Η θέα από εκεί είναι εξαιρετική.
Μπορεί η αρχαία Άκανθος να μην έχει ανασκαφεί ακόμη σε μεγάλη έκταση, αλλά η έρευνα της νεκρόπολης έχει ξεκινήσει από το 1973. Εκτείνεται στο παράλιο τμήμα της Ιερισσού και μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότεροι από 600 τάφοι. Το νεκροταφείο χρησιμοποιήθηκε από την αρχαϊκή εποχή μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια, και στη συνέχεια, ίσως με κάποιες διακοπές, μέχρι το 17ο αι. π.Χ. Οι τάφοι βρίσκονται σε δύο ή τρία τουλάχιστον επάλληλα στρώματα, σε διάταξη συνήθως παράλληλη με την ακτογραμμή. Ενήλικες και παιδιά θάβονταν στον ίδιο χώρο, σύμφωνα με τα γνωστά ταφικά έθιμα της αρχαιότητας. Υπάρχουν διάφορα είδη, όπως ορθογώνιοι λάκκοι είτε απλοί είτε υπενδεδυμένοι με πηλό ή πήλινες λάρνακες, απλές, ή με ανάγλυφη ή ζωγραφική διακόσμηση, κιβωτιόσχημοι και κεραμοσκεπείς τάφοι. Καταγράφηκαν, επίσης, εγχυτρισμοί, δηλαδή ταφές μέσα σε πιθάρια ή μικρότερα αγγεία, που αποτελούν και το μεγαλύτερο ποσοστό βρεφικών ή παιδικών ταφών.

Μεσαιωνικό νεκροταφείο Ιερισσού

Το μεσαιωνικό νεκροταφείο της Ιερισσού ανακαλύφθηκε μόλις το 1984, ενώ οι ανασκαφικές έρευνες στο νεκροταφείο της Ακάνθου, που βρισκόταν στον ίδιο χώρο, είχαν ξεκινήσει από το 1970. Οι τάφοι ήταν απλής κατασκευής λάκκοι, σκαμμένοι στο αμμώδες έδαφος των περισσότερων από τους όποιους τα τοιχώματα στηρίζονταν με αργούς πλακοειδείς λίθους ή θραύσματα παλαιοχριστιανικών θωρακίων ή θραύσματα υστερορωμαϊκών σαρκοφάγων, από όμοιο υλικό ήταν και οι καλυπτήριες πλάκες. Ο προσανατολισμός τους ήταν πάντα Δ-Α και κάθε ταφή περιείχε ένα μόνο νεκρό (εκτός από μια παιδική πού είχε δύο) ύπτιο, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος ή, σπανίως, το ένα στο στήθος και το άλλο πάνω στην μέση της λεκάνης. Βρέθηκαν αρκετά κοσμήματα, χάλκινα τα περισσότερα (ενώτια και δακτύλιοι), λίγα αργυρά (ενώτια) και περιδέραια από χάνδρες υαλόμαζας. Λίγα νομίσματα (Ακάνθου, αδιάγνωστα -μάλλον ρωμαϊκά) που βρέθηκαν στα χώματα των επιχώσεων. Κεραμική ανακαλύφθηκε μόνο εκτός τάφων. Ήταν θραύσματα αρχαίων αγγείων και μόνο ένα χαρακτηριστικό παλαιοχριστιανικό όστρακο. Δημοσιευμένα κοσμήματα από όλες τις βαλκανικές χώρες παρόμοια με τα δικά μας, χρονολογούνται από τον 6ο έως τον 12ο αι. μ.Χ.

Παραλία Κακούδια
Υπόλευκα βράχια σε μοναδικούς σχηματισμούς και άμμος λευκή, χοντρή και «σπυρωτή» δημιουργούν ένα εντυπωσιακό θέαμα στα Κακούδια. Ιδανική παραλία για όσους αποζητούν την χαλάρωση και την ηρεμία καθώς και την εξερεύνηση της θάλασσας. Τα Κακούδια είναι η συνέχεια της παραλίας της Ιερισσού, τρεις μικροί κολπίσκοι που χωρίζονται με βράχους. Παρθένο τοπίο χωρίς ξαπλώστρες και ομπρέλες, είναι ένα μέρος το οποίο πρέπει να επισκεφτούν όσο αποφασίσουν να περάσουν τις διακοπές στους στην Ιερισσό.

Παραλία Κομίτσα
Το βόρειο σύνορο με το Άγιο Όρος -στη θέση Σκοπός- σηματοδοτεί το άκρο της πολυσύχναστης παραλίας της Κομίτσας. Είναι από τις μεγαλύτερες σε μήκος στο Δήμο Αριστοτέλη και οργανωμένη με ομπρέλες και ξαπλώστρες σε κάποια σημεία. Απέχει μόλις 5 χλμ. από την Ιερισσό.

Παραλία Βουλίτσα
Απέχει μόλις 10 λεπτά από την Ιερισσό και βρίσκεται μεταξύ Νέων Ρόδων και της Κομίτσας. Λίγο μετά το λιμανάκι των νέων Ρόδων βρίσκεται η παραλία Βουλίτσα, είναι ένας όμορφος κολπίσκος με δροσερά νερά ανάμεσα στα βουνά. Η παραλία είναι οργανωμένη με beach bar ομπρέλες και ξαπλώστρες.

Άλσος Αριστοτέλη
Στο ιστορικό χωριό των Σταγείρων, σε μια καταπληκτική τοποθεσία σε υψόμετρο περίπου 500 μ., δίπλα στα απομεινάρια του Μαχαλά, της πρωτεύουσας των Μαντεμοχωρίων βρίσκεται το Άλσος του Αριστοτέλη. Είναι το μοναδικό θεματικό πάρκο της Χαλκιδικής. Αξίζει να το επισκεφθείτε για να δείτε τα ενδιαφέροντα όργανα και να χαρείτε την υπέροχη θέα προς τον κόλπο της Ιερισσού. Το άλσος προϋπήρχε και η υπέροχη τοποθεσία επιλέχθηκε το 1956 για να φιλοξενήσει το επιβλητικό άγαλμα του Αριστοτέλη,έργο του γλύπτη Νικόλα, ώστε να τιμηθεί ο μεγάλος φιλόσοφος ο οποίος γεννήθηκε στα Αρχαία Στάγειρα. Πρόκειται για πειραματικά όργανα που λειτουργούν βάσει των φυσικών νόμων οι οποίοι αναφέρονται στα συγγράμματα του Αριστοτέλη και ιδιαίτερα στο έργο του «Τα Φυσικά». Με αυτή την προσθήκη, το Άλσος του Αριστοτέλη έχει γίνει αγαπημένος προορισμός για όλους τους επισκέπτες και τα σχολεία, καθώς συνδυάζει με τρόπο μοναδικό την αναψυχή, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση.

ΤΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

•   Πυξίδα: Είναι τοποθετημένη μπροστά από το άγαλμα του Αριστοτέλη και συμβολίζει το ότι η φιλοσοφία του έχει φθάσει σε όλα τα μέρη του κόσμου και είναι αφετηρία της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης, παγκόσμια και κτήμα της ανθρωπότητας. Σ’ αυτήν απεικονίζονται η κατεύθυνση και η απόσταση των πιο γνωστών πόλεων στον κόσμο με σχέση με το άλσος.
•   Τηλεσκόπιο: Με τα σύγχρονα τηλεσκόπια που έχουν τοποθετηθεί στα κατάλληλα σημεία, ο επισκέπτης μπορεί να εστιάσει και να απολαύσει λεπτομέρειες της φανταστικής θέας του κόλπου της Ιερισσού και της Αθωνικής χερσονήσου.
•   Πρίσμα: Το λευκό φως του ήλιου πέφτει πάνω στο ειδικό πρίσμα και λόγω της διαφορετικής ταχύτητας μέσα στο γυαλί της κάθε επιμέρους ακτινοβολίας από τις οποίες συνίσταται, αναλύεται στο γνωστό μας φάσμα των «χρωμάτων της ίριδας», αφού κάθε ακτινοβολία διαφορετικού μήκους κύματος εξέρχεται με διαφορετική γωνία εκτροπής.
•   Ηλιακό ρολόι: Το μεγάλο, οριζόντιο, ηλιακό ρολόι δείχνει τον ακριβή χρόνο στο σημείο όπου βρίσκεστε. Το καλοκαίρι υπάρχει διαφορά 1 ώρας και 25 λεπτών με την τρέχουσα ώρα, ενώ το χειμώνα η διαφορά είναι 25 λεπτά. Οι καμπύλες γραμμές πάνω στην πλάκα του ρολογιού είναι για να μπορεί να προσδιοριστεί ο μήνας που διανύουμε.
•   Φακός: Η πινακίδα δίπλα στον φακό μας πληροφορεί ότι κάθε φωτόνιο, δηλαδή κάθε στοιχειώδες ποσό φωτεινής ενέργειας, από μόνο του έχει ελάχιστη ενέργεια, όταν όμως όλα μαζί συγκεντρωθούν σ’ ένα σημείο η ενέργεια αυτή γίνεται πολύ μεγάλη.
•   Πεντάφωνο: Αποτελείται από πέντε μεγάλα κομμάτια γρανίτη τα οποία έχουν υπολογιστεί έτσι ώστε με την κρούση να παράγουν το καθένα μια διαφορετική ηχητική συχνότητα, μια διαφορετική νότα. Οι πέντε νότες αντιστοιχούν στην αρχαία πεντατονική μουσική κλίμακα.
•   Οπτικοί Δίσκοι: Πειραματιζόμενοι με τους οπτικούς δίσκους θα διαπιστώσετε ότι όταν εικόνες περνούν με μεγάλη ταχύτητα μπροστά από το οπτικό μας πεδίο, το ανθρώπινο μάτι δεν τις αντιλαμβάνεται ως διαφορετικές, αλλά δημιουργεί ένα συνεχές οπτικό σύνολο, όπως όταν βλέπουμε μια ταινία. Αυτό συμβαίνει διότι η εντύπωση της εικόνας εξακολουθεί να διαρκεί ακόμα 1/16 περίπου του δευτερολέπτου πάνω στο οπτικό νεύρο, λόγω αδράνειας. Αυτή η ιδιότητα του ματιού ονομάζεται μετείκασμα. Ο κινηματογράφος στηρίζεται ουσιαστικά στην «αδυναμία» του ματιού να δει περισσότερες από 24 φωτογραφίες το δευτερόλεπτο.
•   Εκκρεμές: Στο εκκρεμές οι μεγάλοι θα θυμηθούν και οι μικρότεροι θα μάθουν ότι η ενέργεια στο σύστημα που ξεκινά την ταλάντωση μεταφέρεται λόγω σύζευξης στο επόμενο σύστημα, με αποτέλεσμα το πλάτος ταλάντωσης στο πρώτο να μειώνεται και στο επόμενο να αυξάνεται.
•   Υδροστρόβιλος: Στο διαφανές δοχείο με το υγρό μπορούμε να δημιουργήσουμε μια δίνη με την περιστροφή του μοχλού και να κατανοήσουμε τη δυναμική του φαινομένου, ή να το παραλληλίσουμε με την περιστροφική κίνηση του αέρα που δημιουργεί τον ανεμοστρόβιλο.
•   Σφαίρες αδράνειας: Παίζοντας με τις σφαίρες αδράνειας εντυπωσιαζόμαστε πάντα με το φαινόμενο της μεταφοράς της ορμής, όταν κατά την κρούση των σφαιρών διατηρείται η αρχική ορμή και μεταφέρεται διαδοχικά διαμέσου όλων των σφαιρών για να φτάσει κάθε φορά στην τελευταία.
•   Παραβολικά κάτοπτρα: Τα παραβολικά κάτοπτρα είναι τοποθετημένα σε ευθεία γραμμή, σε αρκετά μεγάλη απόσταση το ένα από το άλλο. Αν σταθούν δύο άτομα μπροστά σε κάθε ένα από αυτά μπορούν άνετα να συνομιλήσουν, ακόμα και αν μιλούν ψιθυριστά. Αυτό συμβαίνει διότι τα μεταφερόμενα μέσω του αέρα ηχητικά κύματα ανακλώνται στο παραβολικό κάτοπτρο και η ενέργειά τους συγκεντρώνεται στο κέντρο και ο ήχος καταλήγει ενισχυμένος στα αυτιά αυτών που παίρνουν μέρος στο πείραμα.

Μονή Ζυγού

Η Mονή Ζυγού είναι ένα παλιό αγιορείτικο μοναστήρι το οποίο ιδρύθηκε στα μέσα του 10ου αιώνα και καταστράφηκε λίγο πριν από το 1198. Βρίσκεται περίπου 2 χλμ. ανατολικά της Ουρανούπολης ακριβώς έξω από τα όρια του Αγίου Όρους σε μια θέση γνωστή και ως Φραγκόκαστρο (μόλις 40 μέτρα έξω από τη σημερινή οριογραμμή του Αγίου Όρους). Σύμφωνα με στοιχεία, φαίνεται να είναι από τα αρχαιότερα μοναστικά ιδρύματα της Αθωνικής χερσονήσου. Ήρθε στο φως μετά από έρευνα το 1984. Την ευθύνη της αρχαιολογικής έρευνας έχει η 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Στην ανασκαφή ο επισκέπτης θα δει το κάστρο, τους πύργους και κυρίως το καθολικό της μονής Ζυγού το οποίο οι αρχαιολόγοι φέρνουν στο φως. Το κάστρο αποτελείται από πέντε οικοδομικές φάσεις, όλες παλαιότερες του 1211. Η εντός των τειχών επιφάνεια φτάνει τα 5,5 στρέμματα και τα τείχη είχαν 11 πύργους –κάποιοι από τους οποίους αναστηλώνονται.

Πύργος Προσφορίου
Ανήκε στο μετόχι Προσφόριον (σημερινή Ουρανούπολη) του οποίου τον αρχικό πυρήνα κατείχε η μονή Βατοπεδίου ήδη το 1018. Διάσπαρτες πληροφορίες για τα όσα συνέβησαν στο στιβαρό κτίσμα αντλούμε από της πηγές, αφού οι ανασκαφικές έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί. Η σημερινή μορφή του πύργου προέκυψε μετά από την εκτεταμένη επισκευή και ανακατασκευή του που ακολούθησε. Το 1924, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, στους χώρους του μετοχίου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και ίδρυσαν την Ουρανούπολη. Με τον καιρό οικοδομήθηκαν κατοικίες που εντάχθηκαν σταδιακά σ’ ένα ενιαίο οικοδομικό σύνολο. Το 1928 ήρθε το ζεύγος Λοκ (Loch), η Τζόις και ο Σίντνεϊ, ως μέλη ανθρωπιστικών οργανώσεων. Εγκαταστάθηκαν στον πύργο και πρόσφεραν ουσιαστική βοήθεια στους πρόσφυγες και αργότερα στους σεισμοπαθείς.

Αρχαιότητες Ουρανούπολης

Στην ευρύτερη περιοχή της Ουρανούπολης  έχουν βρεθεί σημαντικές αρχαιότητες. Σε απόσταση 1 χιλιομέτρου ανατολικά του χωριού, στη θέση Κοκκινοχώραφο, αποκαλύφθηκε τάφος της ρωμαϊκής εποχής. Εντοπίστηκε σ’ έναν χαμηλό λόφο, κοντά στο δρόμο που οδηγεί στη μονή Ζυγού και την οριογραμμή του Αγίου Όρους. Η ανακάλυψη έγινε μέσα στα όρια ιδιωτικού κτήματος κατά τη διάρκεια εργασιών ισοπέδωσης. Ο τάφος είναι κτιστός, κιβωτιόσχημος, και προσανατολισμένος παράλληλα προς την ακτογραμμή. Τα τοιχώματα του τάφου είναι κτισμένα πρόχειρα με αργούς (ανεπεξέργαστους) λίθους και κιτρινωπό πηλό σαν συνδετικό υλικό. Χρονολογικά το εύρημα τοποθετείται στο τρίτο τέταρτο του 3ου αι. μ.Χ. Πάνω από τον τάφο υψωνόταν ένας χαμηλός λιθοσωρός. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι παρόμοιοι λιθοσωροί παρατηρούνται σε αρκετές θέσεις στην γύρω περιοχή, ένδειξη που ίσως μαρτυρά την ύπαρξη οργανωμένου αρχαίου νεκροταφείου. Βορειότερα, σε μικρή απόσταση από την προαναφερθείσα τοποθεσία, υπάρχει υδατογέφυρα και στοά με σύστημα υδρομάστευσης της μεταβυζαντινής εποχής, καθώς και άλλα έργα που φαίνεται να εντάσσονται σ’ ένα γενικότερο σύστημα υδροδότησης της περιοχής.

Οι καταρράκτες της Βαρβάρας

Η συμφωνία της φύσης περιλαμβάνει δύο απίθανους καταρράκτες και ολοκληρώνεται με τους ίταμους, τα σκλήθρα, τις φλαμουριές, τις οξιές, τις άγριες φουντουκιές που φυτρώνουν ολόγυρα, ενώ τα βράχια με τα έντονα χρώματα σχηματίζουν ένα είδος πύλης στα ψηλά. Τόσο η τοποθεσία όσο και η αίσθηση ηρεμίας, γαλήνης και επαφής με το φυσικό στοιχείο σε κάνουν να νομίζεις ότι ανακάλυψες ένα κομμάτι του επι γης παραδείσου.
Αφήνοντας το όχημά σας στον χώρο στάθμευσης και μπαίνοντας στη ρεματιά μπορείτε να δείτε τους δύο καταρράκτες. Το σημείο από παλιά ονομαζόταν «του Αγγελούση» και το νερό καταλήγει στον Μαυρόλακα, το ποτάμι που είναι το σύνορο Ολυμπιάδας-Βαρβάρας. O πρώτος καταρράκτης είναι ορατός από ψηλά, ενώ στον δεύτερο θα νιώσετε την ορμή του νερού, ακόμα και το καλοκαίρι. Η περιπατητική διαδρομή ανακάλυψης είναι σύντομη (5-10 λεπτά) και τόσο τα ξύλινα γεφυράκια, όσο και η σωστή σηματοδότηση συμβάλλουν θετικά στην απόλαυση του μοναδικού τοπίου. Ο τόπος είναι ιδανικός για οικογένειες με μικρά παιδιά, τα οποία είναι σίγουρα ότι θα ενθουσιαστούν.